Van Bratwurst tot brainstorm: hoe ‘Berlijn Thinking’ creativiteit aanwakkert

Berlijn. Ook wel bekend als het Europese epicentrum van creativiteit. Sommigen zeggen zelfs dat het de allercreatiefste stad op aarde is. Als schrijver van De Brainstorm Bijbel kan ik alleen maar ja knikken. Want tijdens het schrijfproces liep ik driemaal tegen de roemruchte writers block aan. Er kwam geen letter meer uit mijn toetsenbord. Mijn redder in nood? Drie treintripjes naar Berlijn en drie overdosissen aan creativiteit. 

Wacht even. Voordat je brein zich afvraagt wat er nou zo creatief is aan bratwursten en bier: “Berlin is not Germany, Berlin is Berlin.” Vergeet Duitsland dus maar even. En als je dan toch bezig bent, vergeet dan voor deze keer ook Design Thinking. In Berlijn, daar doen we aan ‘Berlijn Thinking’.

De drie basiselementen van Berlijn Thinking

Berlijn Thinking bestaat uit drie elementen:

1. Aantrekkingskracht
2. Variatiekracht
3. Experimenteerkracht

In dit artikel geef ik eerst een beeld van hoe het element van toepassing op Berlijn, en bij Lessons Learned neem ik je mee hoe je dit kunt toepassen in je brainstorm of innovatiesessie. Ready? Los!

1. Aantrekkingskracht

Berlijn is een magneet van 900 vierkante kilometer. Op de Tweede Wereldoorlog en de Muur na, trekt Berlijn al honderden jaren internationaal talent aan. En – hoewel het helpt – nee, die komen niet alleen voor de feestjes.

Berlijn is historisch gezien een vrijhaven voor mensen die ‘anders’ zijn. Zoals je aan alle streetart kunt zien: creativiteit druipt van de muren af. En dat trekt mensen van ‘all walks of life’ aan. De Berliner tolerantie, gecombineerd met een hoge kwaliteit van leven, gerenommeerde universiteiten en meer dan 3500 start-ups, zorgen ervoor dat per jaar 40.000 internationals een kijkje komen nemen in Berlijn – én blijven hangen.

Lesson learned
Maak je proces aantrekkelijk. Dat zit hem niet alleen maar in ‘leuk aantrekkelijk’ zijn, maar ook niet puur in ‘nuttig aantrekkelijk’. Het toverwoord is zoals zo vaak: balans.

2. Variatiekracht

Creativiteit ontstaat wanneer onverwachte elementen met elkaar in aanraking komen. Die elementen? Dat kunnen ook mensen zijn. Ja, het lijkt op het eerste oog alsof iedere inwoners in Berlijn op weg is naar een illegale rave. En ja, een ongetraind oog kan de zwervers en hipsters vrijwel niet uit elkaar houden. Niets voor niets is ‘Arm aber sexy’ het onofficiële motto van de stad. Maar doe je best om iets verder te kijken en je ziet de enorm rijke culturele diversiteit. Noem een land en deze is vertegenwoordigd in Berlijn: er zijn meer dan 190 nationaliteiten aanwezig. Maar de diversiteit zit niet alleen in afkomst, maar ook seksualiteit, in cultuur, in vaardigheden. Diversiteit zit in alles.

Als verschillende mensen elkaar ontmoeten, gebeuren er nieuwe dingen. In de straten van Berlijn botsen en mixen de diverse denkwijzen van kunstenaars, ontwerpers, technologen en ondernemers zich overal en nergens. Cross-sectoraal werken pur sang. Met resultaat: de creatieve industrie van Berlijn draagt bij aan ongeveer 20% van het stadsinkomen.

Van technology-driven kunstprojecten tot modebedrijven die samen met softwareontwikkelaars innovatieve wearables bouwen. Speciaal? Nein. In Berlijn is het vanzelfsprekend dat creativiteit ontstaat wanneer mensen met verschillende achtergronden en expertisegebieden samenwerken.

Lesson learned
Zorg dat je voldoende variatie hebt in je proces. Qua werkwijze, qua methodiek, maar vooral ook variatie in mensen. Als mensen te veel op elkaar lijken, krijg je een vergadering. Als mensen gevarieerd zijn, dan krijg je een creatief proces. Bij Brain Fuel werken we veel met onze vijf brainstorm archetypes: Scientists, Wizards, Captains, Medics en Judges.

3. Experimenteerkracht

In Berlijn is de underground zo groot dat je deze eigenlijk wel bovengronds mag noemen. Een grote groep Berliners lijkt non-stop op zoek te zijn naar nieuwe ervaringen. Ja ja, natuurlijk is dat voor een groot gedeelte hedonistisch. In Berlijn moet je je best doen om een normaal feestje te vinden. Voor je het weet ben je beland op een naked dance party, onderwaterfeest of techno yoga brunch.
Maar in deze experimentele cultuur ligt ook de sterke overtuiging dat risico’s nemen creativiteit bevordert én creativiteit stimuleert.

Het is niet voor niets dat je Design Thinking terug kunt vinden in meerdere academies en accelerators. Dat ondernemers worden aangemoedigd om te experimenteren met nieuwe bedrijfsmodellen, producten en diensten. En fouten? Die horen erbij. Sterker nog, de ’trial and error’-mindset heeft geleid tot een klimaat waarin fuck-ups worden gezien als een stap naar succes. Zonder fouten leer je niet. Zonder leren groei je niet.

Door de experimentele cultuur in Berlijn ontstaat er ook een focus op nichemarkten en onconventionele bedrijfsmodellen. Waar deze oplossingen in andere regio’s al snel als te gedurfd of risicovol worden beschouwd, zijn die in Berlijn ‘sehr geil’.

Behalve sehr geil, pakken ze het ook sehr slim aan. Berlijn organiseert meer dan 300 pop-ups per jaar: drijvende bioscopen, veganistische proeverijen, openbare fitnesslessen in het park. Ondernemers in de stad gebruiken experimenten om direct in contact te komen met hun doelgroep. Zo kunnen ze nieuwe ideeën testen voordat ze hun hele bedrijf op de kop gooien. Maar tegelijkertijd is een groter resultaat ook een stadsbeeld dat voortdurend wordt ververst. Berlijn is een ‘living lab’.

Lesson learned
Wees niet bang om te experimenteren. Hoe ontdek je nieuwe dingen? Door nieuwe dingen uit te proberen. Heb je een wild idee waar je je goed over voelt? Waarom test je het niet uit? Bang dat je niet goed genoeg bent in testen? Lees dan onze case over de Innofest methode: Test Like The Best.

Ich bin ein Berliner

Berlijn is aantrekkelijk, gevarieerd en experimenteel. In Berlijn is verandering constant, het abnormale normaal en het onverwachte verwacht. Dit is essentieel voor creativiteit, essentieel voor geluk en essentieel voor positieve verandering. Nu de rest van de wereld nog.

Heb je niet genoeg gehad aan dit artikel? Wil je meer Berlijn? Ik weet nog wel een goeie tourguide.