De 5 brainstorm archetypes; zo gebruik je ze in je voordeel

Als je ooit in een brainstorm hebt gezeten, dan ben je zeker weten deze vijf archetypes tegengekomen: Scientists, Wizards, Captains, Medics en Judges. Als je nooit in een brainstorm hebt gezeten ook. Want ze zitten overal. In dit artikel leer je deze stereotypes herkennen én hoe je ze in je voordeel kunt gebruiken.

In dit artikel behandelen we de volgende 5 brainstorm archetypes

1. The Scientist
2. The Wizard
3. The Captain
4. The Medic
5. The Judge

Voor ieder stereotype lichten we uit wat hun persoonlijkheid is, in welk onderdeel van een brainstorm ze goed zijn en hoe je het beste met ze om kunt gaan.

1. The Scientist ⚗️

Sommige mensen houden zich graag op achtergrond. Zijn ze onzeker? Zijn ze hun stem kwijtgeraakt? Verbergen ze top secret informatie? Geen idee, want ze zullen het ons nooit vertellen. Kijk niet raar op als de groep op een gegeven moment The Scientist begint te negeren. Of was je als facilitator zelf ook al vergeten dat The Scientist aan tafel zat?

Zonde, want vaak hebben stille krachten een topidee waar stereotypen zoals ‘The Captain’ en ‘The Wizard’ nooit op waren gekomen. Misschien komt dit omdat Scientists graag de tijd nemen om de situatie te onderzoeken en analyseren in plaats van al hun creatieve gedachten openlijk rond te strooien. Die analytische inzichten wil je natuurlijk wel graag op tafel hebben tijdens een sessie. Daar ligt een belangrijke taak voor iedere brainstormfacilitator.

How to handle The Scientist

+ Geef ze complimentjes om ze een veilig gevoel te geven.
+ Gebruik stille en anonieme brainstormtechnieken, zoals brainwriting, waarin ze hun ideeën kunnen opschrijven voordat ze erover moeten praten.
+ Maak kleinere groepen, zodat Scientists zich minder verlegen voelen.
+ Probeer hen een substantiële rol te geven bij het kiezen van ideeën, dat past vaak beter bij ze dan al die gekke creatieve zaken.

2. The Wizard 

Wizards hebben de neiging ideeën uit de lucht te toveren. Magie? Nee, niet echt. Wizards zijn gewoon niet bang om creatief te zijn en hun hersens zijn daardoor getraind om ter plekke ideeën te spuien. Wizards zijn dan ook meestal erg aanwezig in een groep. In een creatieve setting voelen ze zich als een vis in het water.

Over het algemeen zijn ze vriendelijk, maar sommige Wizards kunnen hun eigen ‘spreuken’ beschermen omdat ze geloven dat die ‘de meest creatieve ideeën ooit’ zijn. Of dat ook de beste oplossingen zijn voor het vraagstuk? Dat zijn de meeste Wizards allang vergeten. Kijk niet raar op als je voor de Wizard even moet herhalen wat de brainstormvraag ook alweer was. Helemaal met meerdere tovenaars in één groep is de kans groot op geweldige ideeën waar niemand wat aan heeft.

How to handle The Wizard

• In de gemiddelde brainstorm wil je creatieve ideeën. En daarom heb je eigenlijk altijd een Wizard of twee per groep nodig. Dus als je ze hebt tijdens je sessie, wees dan blij. Sterker nog, het is juist goed om specifiek te zoeken naar Wizards. Bij de gemiddelde brainstorm is creativiteit een vereiste.
• Pas op dat ze de rest van de groep niet kwijtraken. Niet iedereen kan een Wizard bijbenen. Zorg ervoor dat Captains en Medics de ideeën van The Wizard kunnen vertalen voor de rest van de groep zodat iedereen de Wizard snapt.
• Wizards vergeten soms dat ze brainstormen om resultaten te behalen omdat ze te druk zijn met het bedenken van iets creatiefs. Herinner hen aan de uitdaging die je aan het oplossen bent. Creativiteit is een middel, geen doel.
• In brainstorms met veel creativiteit is het verstandig om ‘reality checks’ in te bouwen. Hiermee voorkom je een overvloed aan vage ideeën.

3. The Captain ⚓

Wie is de kapitein van dit schip? In een professionele brainstorm heb je een facilitator die de sessie begeleidt. Maar tussen de deelnemers zitten er ook mensen die de boot graag willen besturen. Net als Wizards is The Captain makkelijk te herkennen. En net als Wizards beschermen Captains hun eigen ideeën. Niet vanwege hun creativiteit, maar omdat ze geloven te weten wat het beste is voor hun team en organisatie. En hoewel dat zeker het geval kan zijn, wil je in een brainstorm dat mensen de ruimte krijgen om creatief te zijn. Dat kan een uitdaging zijn als je iemand hebt die bewust of onbewust de groep (met name Scientists) stuurt.

Een schip heeft niet voor niets een kapitein. Of dit nou tijdens het bedenken van het vraagstuk is of tijdens het selecteren van ideeën: als je even aan het grote doel herinnerd moet worden, dan is daar The Captain. Wanneer er knopen doorgehakt moeten worden, staat The Captain aan het roer. En wanneer iemand moet pitchen voor een groep, zal de Captain niet bang zijn om naar voren te stappen. Integendeel. Een inspirerende speech voor de bemanning? Geen probleem!

How to handle The Captain

1. Raadpleeg The Captain voordat de brainstorm begint. En leg uit dat hun leiderschap en aanwezigheid de groep misschien iets te veel kan sturen. Meestal vatten ze het op als een compliment.
2. Erken de Captain door ze een specifieke taak tijdens de sessie te geven of hun anderzijds het gevoel te geven dat je hun aanwezigheid waardeert.
3. Kijk niet alleen The Captain aan wanneer je een groep een vraag stelt. Blijf de groep als een groep behandelen.
4. Houd de touwtjes in handen. Jij bent de facilitator! Blijf standvastig maar ook vriendelijk. Jij bent geen Captain, jij bent een facilitator.

4. The Medic 🧑‍⚕️

The Medic is lief voor iedereen. Voor deelnemers. Voor de facilitator. Voor iedereen, maar ze willen zichzelf weleens vergeten. Hij of zij krijgt het meeste energie van anderen helpen en wil zich hier zelfs voor opofferen. Moet er koffie gehaald worden? Dat doet The Medic. Moet er iemand notuleren? Dat doet The Medic ook. Moet er na de sessie opgeruimd worden? Ja ja, ook dat doet The Medic. The Medic is wat je noemt een mensenmens.

Leuk dat The Medic voor iedereen zorgt, maar wie zorgt er voor The Medic? Het is namelijk zo dat ’ie zo druk is met anderen, dat deze niet écht inhoudelijk bijdraagt. En dat is zonde. Want wie weet wat voor slimme dingen The Medic op papier had kunnen zetten als deze niet druk bezig was met notulen te maken!

Medics zijn in den beginne moeilijk te herkennen. Ze zullen ook niet snel roepen “Ja, ik ben geweldig want ik help graag anderen”. Want zo bijzonder vinden ze dat zelf niet. Mensen helpen is toch de normaalste zaak van de wereld?

How to handle The Medic

1. Zorg ervoor dat The Medic doorheeft dat hij of zij zelf ook moet nadenken. Als je ze weer sticky notes voor anderen ziet schrijven, grijp je direct in.
2. In complexere en grotere sessies is The Medic je beste vriend. Of kun je ze zelfs inzetten als tafelheer of tafeldame. Medics hebben namelijk veel gemeen met facilitators, dus ze kunnen je soms best goed helpen. Graag weet je voor de sessie al wie de Medics zijn, heb je al met ze om tafel gezeten om het draaiboek met ze door te nemen. Vele handen, licht werk.

5. The Judge 🧑‍⚖️

Dit zijn de deelnemers die de facilitators het meest vrezen. De aartsvijand van de creatieve sessie.  The Judge gelooft niet in deze brainstorm, in dit team, in deze methode, in jou, in dit bedrijf, in de wereld. En The Judge is niet bang om dit oordeel hardop te vellen.

Je vraagt je misschien af: “Wat doet The Judge in deze sessie?”. En dat is precies wat The Judge ook denkt. Maar kritische mensen bestaan niet voor niets, toch? Precies. Maak van je uitdaging een kans en gebruik de vaardigheden van The Jugdge ten goede. Want is The Judge vaardig? Zeer zeker.

Nog meer dan The Captain, komen de skills van The Judge tot zijn recht in de tweede fase van de sessie, vooral bij het convergeren en selecteren van ideeën. De betere Judges kunnen ideeën lek schieten en dit ook nog eens goed onderbouwen. Maar ook in sessies waar het vraagstuk nog bepaald of bijgeschaafd mag worden, kan een Judge enorm shinen.

How to handle The Judge

1. Vertel voordat de sessie begint over jouw verdiensten als facilitator. Gooi er gerust wat wetenschappelijk bewezen feitjes tussendoor.
2. Start de sessie door aan de deelnemers uit te leggen dat kritiek waardevol is, maar dat ze hun kritische houding het beste kunnen bewaren tot de tweede fase van de sessie.
3. Als het echt problemen oplevert tijdens de sessie, neem dan The Judges apart en vraag naar hun houding, hoe je hen kunt overtuigen en of ze een tijdje hun oordeel voor zich willen houden.
4. Erken hun expertise in het bijzijn van de groep, terwijl je tegelijkertijd hun kritiek pareert.
5. Denk bij het voorbereiden van de sessie goed na over wie wordt uitgenodigd. Zorg ervoor dat je geen onnodige Judges uitnodigt.

Zijn er meer archetypen?

Van de archetypen zijn er veel combinaties mogelijk. Sommigen van hen komen vaak voor, zoals een combinatie tussen The Wizard en The Medic. Die zouden we Apprentice kunnen noemen! Of wat dacht je van The Dictator, een combinatie The Captain en The Judge?

Maar misschien is er een verborgen juweeltje waar ik nog nooit aan heb gedacht. Jij wel? Dan zit er maar één ding op: laat het weten!

Wil je meer weten over brainstormen? In ons boek de Brainstorm Bijbel, geschreven door Friso Visser, vertellen we je alles dat je ever ooit wilde weten over het faciliteren van brainstorms en gaan we veel dieper in op deze archetypes.